خطبه عقد حضرت محمد و حضرت خدیجهطبق روایات شیعه و سنی، حضرت ابوطالب (علیه‌السلام)، به خواستگاری خدیجه رفت و خود آن حضرت خطبه عقد را جاری کرد. ۱ - عاقد پیوند پیامبر و حضرت خدیجهطبق روایات شیعه و سنی، حضرت ابوطالب (علیه‌السلام)، به خواستگاری خدیجه رفت و خود آن حضرت خطبه عقد را جاری کرد. ما به چند روایت از مصادر شیعه و سنی در این‌باره اشاره می‌کنیم. ۱.۱ - منابع شیعهمرحوم شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه می‌نویسد: وَ خَطَبَ اَبُو طَالِبٍ رَحِمَهُ اللَّهُ لَمَّا تَزَوَّجَ النَّبِیُّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خَدِیجَةَ بِنْتَ خُوَیْلِدٍ رَحِمَهَا اللَّهُ بَعْدَ اَنْ خَطَبَهَا اِلَی اَبِیهَا وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ اِلَی عَمِّهَا فَاَخَذَ بِعِضَادَتَیِ الْبَابِ وَ مَنْ شَاهَدَهُ مِنْ قُرَیْشٍ حُضُورٌ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنْ زَرْعِ اِبْرَاهِیمَ وَ ذُرِّیَّةِ اِسْمَاعِیلَ وَ جَعَلَ لَنَا بَیْتاً مَحْجُوجاً وَ حَرَماً آمِناً یُجْبی اِلَیْهِ ثَمَراتُ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ جَعَلَنَا الْحُکَّامَ عَلَی النَّاسِ فِی بَلَدِنَا الَّذِی نَحْنُ فِیهِ ثُمَّ اِنَ ابْنَ اَخِی مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لَا یُوزَنُ بِرَجُلٍ مِنْ قُرَیْشٍ اِلَّا رَجَحَ وَ لَا یُقَاسُ بِاَحَدٍ مِنْهُمْ اِلَّا عَظُمَ عَنْهُ وَ اِنْ کَانَ فِی الْمَالِ قَلَّ فَاِنَّ الْمَالَ رِزْقٌ حَائِلٌ وَ ظِلٌّ زَائِلٌ وَ لَهُ فِی خَدِیجَةَ رَغْبَةٌ وَ لَهَا فِیهِ رَغْبَةٌ وَ الصَّدَاقُ مَا سَاَلْتُمْ عَاجِلُهُ وَ آجِلُهُ مِنْ مَالِی وَ لَهُ خَطَرٌ عَظِیمٌ وَ شَاْنٌ رَفِیعٌ وَ لِسَانٌ شَافِعٌ جَسِیمٌ فَزَوَّجَهُ وَ دَخَلَ بِهَا مِنَ الْغَدِ فَاَوَّلُ مَا حَمَلَتْ وَلَدَتْ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مُحَمَّدٍ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم). هنگامی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جلسه خواستگاری خدیجه دختر خویلد، (رحمهااللَّه)، با پدر یا عموی او صحبت می‌کرد، ابوطالب در اجتماع قریش حضور یافت و در حالی که دو طرف در حجره را گرفته بود خطبه عقد را این چنین آغاز کرد: «سپاس خدای را که ما را از نسل ابراهیم و ذرّیّه اسماعیل قرار داد، و برای ما خانه‌ای نهاد که مردمان گرد او طواف کنند، و نیز حرم امنی که از اطراف جهان نعمت‌ها به سوی آن می‌آورند، و ما را در دیار خود بر مردم فرمانروا قرار داد، آنگاه گفت: این برادر زاده من محمّد بن عبداللَّه بن عبدالمطّلب با هیچ یک از مردان قریش سنجیده نشود جز آن‌که برتری یابد، و با هیچ‌کس از آنان قیاس نگردد، جز آن‌که بزرگتر آید اگرچه از مال دستش تهی است (لکن این نقص نیست)؛ زیرا که مال نصیبی ناپایدار و سایه‌ای زودگذر است، و اکنون او را به همسری با خدیجه رغبتی است و خدیجه را بازدواج با او شوقی، و آنچه از مهریّه و صداق باشد بر عهده من خواهد بود چه نقدینه و چه بر ذمّه، و او دارای موقعیّت حسّاسی است شخصیّت و مرتبه‌ای رفیع دارد، و دارای زبانی است نرم و کاربر» و خدیجه را به همسری او درآورد و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فردای آن روز با وی عروسی کرد و اوّلین فرزندی که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حامله گشت عبداللَّه بن محمّد (صلوات‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) بود. این روایت در بسیاری از کتاب‌های دیگر شیعه؛ از جمله: الکافی، و رسالة فی المهر، [۳]
مفید، محمد بن محمد، رسالة فی المهر، ص۲۹.
و عوالی اللئالی، و... نقل شده است.۱.۲ - منابع اهل تسننبسیاری از علمای اهل تسنن نیز روایت خطبه خواندن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) را نقل کرده‌اند؛ از جمله آلوسی در تفسیر خود می‌نویسد: وقد صح ان ابا طالب یوم نکاح النبی صلی الله علیه وسلم خطب بمحضر رؤساء مضر. وقریش فقال: الحمد لله الذی جعلنا من ذریة ابراهیم وزرع اسماعیل وضئضیء معد وعنصر مضر وجعلنا حضننة بیته وسواس حرمه وجعل لنا بیتا محجوجا وحرما آمنا وجعلنا الحکام علی الناس ثم ان ابن اخی هذا محمد بن عبدالله لا یوزن برجل الا رجح به فان کان فی المال قل فان المال ظل زائل وامر حائل ومحمد من قد عرفتم قرابته وقد خطب خدیجة بنت خویلد وبدل لها من الصداق ما آجله وعاجله من مالی کذا وهو والله بعد هذا له نبا عظیم وخطر جلیل. این مطلب صحت دارد که ابوطالب (علیه‌السّلام) در روز نکاح پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در حضور رؤساء قبیله مضر و قریش این خطبه را خواند: .... و زمخشری، مفسر و ادیب مشهور اهل سنت می‌نویسد: حضر ابو طالب نکاح رسول الله صلی الله علیه وسلم خدیجة رضی الله عنها، ومعه بنو‌هاشم ورؤساء مضر، فقال الحمد لله الذی جعلنا من ذریة ابراهیم وزرع اسماعیل، وضئضئی معد وعنصر مضر، ... ابوطالب (علیه‌السّلام) در هنگام عقد رسول خدا و حضرت خدیجه (علیهما‌السّلام) حضور داشت؛ در حالی که بنی‌هاشم و رؤساء مکه با وی همراه بودند، ابوطالب گفت: سپاس خدایی را که ما را از فرزندان ابراهیم قرار داد... و مبرّد در الکامل می‌نویسد: خطبة لابی طالب: وخطب ابو طالب بن عبد المطلب لرسول الله صلی الله علیه وسلم فی تزوجه خدیجة بنت خویلد (رحمة‌الله‌علیه) ا، فقال؛ الحمد لله الذی جعلنا من ذریة ابراهیم وزرع اسماعیل، ... و در پایان می‌گوید: وهذه الخطبة من اقصد خطب الجاهلیة. و بسیاری از علمای اهل سنت این خطبه را نقل کرده‌اند که به جهت اختصار فقط آدرس‌های آن‌ها ذکر می‌شود: تاریخ ابن خلدون، باب المولد الکریم وبدء الوحی و اعجاز القرآن، [۱۰]
باقلانی، باب المولد الکریم وبدء الوحی و اعجاز القرآن، ص۱۵۳.
و تفسیر البحر المحیط، و تاریخ الیعقوبی، و امتاع الاسماع، و سبل الهدی والرشاد، و السیرة الحلبیه، و تاج العروس، و جمهرة خطب العرب فی عصور العربیة الزاهره، و المستطرف فی کل فن مستظرف، و نثر الدر، و....۲ - پانویس۳ - منبعموسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «چه کسی خطبه عقد حضرت خدیجه و رسول خدا (علیهما السلام) را خواند؟». |